Το ιστορικό των ερευνών πετρελαίου στην Ελλάδα

Από το "Capital" προέρχεται το παρακάτω άρθρο του Χ. Φλουδόπουλου:

Στην έκθεση του 2008, το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής περιέγραφε, είναι αλήθεια σε γενικές γραμμές, τις πιθανότητες να υπάρχει πετρέλαιο στη χώρα μας. Και χωρίς να υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες, η έκθεση του κορυφαίου συμβούλου της κυβέρνησης για ενεργειακά θέματα, υποστήριζε ότι στο ελληνικό υπέδαφος υπάρχουν ικανές ποσότητες πετρελαίου για να καλυφθεί το 50% της ζήτησης στη χώρα μας. Αυτά τα κοιτάσματα σε ημερήσια βάση μεταφράζονται σε 200 χιλιάδες βαρέλια.

Με τις χθεσινές ανακοινώσεις του Κ. Χατζηδάκη για το νέο θεσμικό πλαίσιο για τους υδρογονάνθρακες, ικανοποιήθηκε και το αίτημα που υπήρχε στην έκθεση, για να δημιουργηθεί το πλαίσιο που θα επιτρέψει να ξεκινήσουν πιο συστηματικές έρευνες που θα φέρουν στο φως, εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα και να δημιουργηθεί ο νέος φορές που θα «τρέξει» τους νέους διαγωνισμούς παραχώρησης δικαιωμάτων, διασφαλίζοντας τα δικαιώματα του δημοσίου.

Σύμφωνα με την έκθεση η Ελλάδα παραμένει μια από τις πλέον ανεξερεύνητες χώρες της Μεσογείου με εναπομένον δυναμικό που οι πλέον αισιόδοξες γεωλογικές εκτιμήσεις για την περιοχή του Βορείου Αιγαίου ανεβάζουν τη δυνατή ημερήσια παραγωγή στα 200.000 βαρέλια / ημέρα που μπορεί να καλύψει σχεδόν το 50% της ζήτησης της Ελλάδας σε πετρέλαιο.

Οι παλιότερες ιστορίες και η περίπτωση της Regal

Με βάση το νόμο 2289/95 είχαν παραχωρηθεί στην τότε θυγατρική της ΔΕΠ, ΔΕΠ ΕΚΥ (Εκμετάλλευση Υδρογονανθράκων), δικαιώματα έρευνας και παραγωγής, με την υπογραφή τεσσάρων συμβάσεων το 1997. Το 1998 με νόμο (2593/98) η ΔΕΠ – ΕΚΥ απορροφήθηκε από τη ΔΕΠ, που μετονομάστηκε σε ΕΛΠΕ και μετοχοποιήθηκε. Έτσι η ΔΕΠ ΕΚΥ καταργήθηκε στην πράξη και το νομοθετικό πλαίσιο αδρανοποιήθηκε, γεγονός που οδήγησε στην ουσιαστική αποχώρηση των επενδυτών που είχαν υπογράψει συμβάσεις στον πρώτο διεθνή γύρω παραχωρήσεων. Οι συμβάσεις παραχώρησης τότε, αφορούσαν τη Δ. Ελλάδα και την Ήπειρο (Enterprise και Triton). Συνολικά έχουν χαρακτηριστεί ως ερευνητέες περιοχές, 54.0000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μέχρι το καλοκαίρι του 2007 τα δικαιώματα για αυτές της περιοχές ανήκαν στα ΕΛΠΕ, ωστόσο με απόφαση του τότε υπουργού Δ. Σιούφα τα δικαιώματα περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο.

Σε ό,τι αφορά το πετρέλαιο της χώρας μας, από το 1982 ως το 1988 η ημερήσια παραγωγή ξεπερνούσε τα 20 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα, ενώ μέχρι το 1994 η παραγωγή βρισκόταν πάνω από τα 10 χιλιάδες βαρέλια. Η διαρκώς φθίνουσα πορεία έφτασε το 2005 τα 2670 βαρέλια ημερησίως σύμφωνα με τα στοιχεία του EIEA (Energy Information Administration επίσημη υπηρεσία ενεργειακών στατιστικών των ΗΠΑ).

Το 2004 ο επιχειρηματίας Φράνκ Τίμις, είχε ανακοινώσει ότι ανακάλυψε στην περιοχή της Καλλιράχης το μεγαλύτερο κοίτασμα πετρελαίου στην Ευρώπη. Τελικά το μόνο το οποίο έγινε ήταν η μετοχή της Regal στο χρηματιστήριο του Λονδίνου να εκτοξευθεί από τις 60 πένες στις 5 λίρες και στη συνέχεια να ξανακάνει βουτιά, όταν έγινε γνωστό ότι το κοίτασμα δεν ήταν εμπορικά εκμεταλλεύσιμο. Τελικά στα τέλη του 2007 η Regal Petroleum PLC προχώρησε στην πώληση του συνόλου των μετοχών που κατείχε στην εταιρεία Eurotech, μετόχου πλειοψηφίας της εταιρείας «ΚΑΒΑΛΑ OIL A.E.» στην εταιρεία «Ενεργειακή Αιγαίου Α.Ε.». Ακολούθησε στις αρχές του έτους, η υπογραφή από τον υπουργό ανάπτυξης Χ. Φώλια, της παράτασης στην άδεια της Καβάλα Oil για την περιοχή του Πρίνου (έως το έτος 2013) και της Νότιας Καβάλας (έως το έτος 2009).

Το ιστορικό

Από το 1903 έχουν γίνει πολλές έρευνες. Σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου ανάπτυξης, οι πρώτες έγιναν στην ξηρά από ξένες εταιρίες με παραχωρήσεις του Δημοσίου. Ουσιαστικές έρευνες άρχισαν τη 10ετία του 60 στη Δυτική Ελλάδα και στο Ιόνιο, όταν το τότε Υπουργείο Βιομηχανίας κάλεσε πολυπληθή ομάδα επιστημόνων του Γαλλικού Ινστιτούτου Πετρελαίων (IFP) για έρευνες. Οι Γάλλοι εργάστηκαν προσεκτικά και μεθοδικά περίπου μέχρι το 1966, με φτωχά όμως αποτελέσματα. Ωστόσο, με τις σημερινές τεχνολογικές εξελίξεις στην έρευνα και παραγωγή Y/A τα αποτελέσματα των ερευνών θα ήταν διαφορετικά ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι εκείνη την εποχή το φυσικό αέριο είχε μικρή σημασία. Έως το 1969 έγιναν εκτεταμένες γεωλογικές, γεωφυσικές και γεωτρητικές έρευνες στην ηπειρωτική Ελλάδα και από το 1969 και μετά οι έρευνες αυτές επεκτάθηκαν και στο θαλάσσιο χώρο. Από το 1975 η τότε ιδρυθείσα Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου (ΔΕΠ) ξεκίνησε και αυτόνομες ερευνητικές δραστηριότητες. Στο πλαίσιο των ερευνών αυτών έγιναν συνολικά στη χώρα μας περίπου 120-130 ερευνητικές γεωτρήσεις, 95-100 χερσαίες και οι υπόλοιπες υποθαλάσσιες.

Σύμφωνα με το υπουργείο ανάπτυξη οι γεωτρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην περίοδο 1939-2005 κατατάσσονται σε πέντε κατηγορίες που διαφοροποιούνται μεταξύ τους ως προς τους φορείς εκτέλεσης :

- 1939-1974, διάφορες εταιρείες: 51 μέσου βάθους 1800 μ.

- 1962-1967, Ελληνικό Δημόσιο: 17 μέσου βάθους 1450 μ.

- 1975-1994, ΔΕΠ, ΔΕΠ-ΕΚΥ: 76 μέσου βάθους 2320 μ.

- 1997-2002, μεγάλες εταιρίες: 6 μέσου βάθους 2320 μ.

- 1971-2005, Κοινοπρ. Πρίνου: 72 μέσου βάθους 2320 μ.

Από τις θαλάσσιες περιοχές, στο μεν Αιγαίο πραγματοποιήθηκαν γεωτρήσεις στον Θερμαϊκό Κόλπο, σε ένα τμήμα του Θρακικού Πελάγους και στην Λήμνο (1 γεώτρηση). Στο Ιόνιο, πραγματοποιήθηκαν ελάχιστες γεωτρήσεις σε πολύ μικρά βάθη θάλασσας.

Από το σύνολο των παραπάνω γεωτρήσεων, οι 72 ήταν γεωτρήσεις που έγιναν στην περιοχή του Πρίνου/Ν. Καβάλας από την κοινοπραξία OCEANIC και τους διαδόχους της, για την έρευνα και ανάπτυξη των σχετικών κοιτασμάτων. Από αυτές, μόνο 11 περίπου ήταν ερευνητικές (exploratory wildcat drillings), οι δε υπόλοιπες ήταν γεωτρήσεις περιχαράκωσης (appraisal drillings) που απέβλεπαν στην επιβεβαίωση του μεγέθους των αποθεμάτων και την κατάρτιση του σχεδίου ανάπτυξης, ή παραγωγικές γεωτρήσεις (production drillings) για την άντληση πετρελαίου ή φυσικού αερίου.Από τις υπόλοιπες 150 ερευνητικές γεωτρήσεις, οι 76 πραγματοποιήθηκαν από την ΔΕΠ και την ΔΕΠ-ΕΚΥ στο πλαίσιο αυτόνομων ερευνητικών δραστηριοτήτων που ανέλαβαν για λογαριασμό του ελληνικού δημοσίου με δικό τους εξοπλισμό και από αυτές, 62 ήταν χερσαίες και 14 θαλάσσιες. Οι υπόλοιπες 74 έγιναν από ξένες εταιρίες, πολλές από τις οποίες όμως ανάγονται σε έρευνες της περιόδου 1939-1967 όπου η προσπάθεια αναζήτησης Υ/Α στην Ελλάδα δεν ήταν ακόμα ώριμη.

Από μελέτες και αναλύσεις που πραγματοποίησε η ΔΕΠ-ΕΚΥ στα δεδομένα των 150 αυτών γεωτρήσεων, προέκυψε το συμπέρασμα ότι, μόνον 25-30 γεωτρήσεις (16-20% του συνόλου) ήταν αντιπροσωπευτικές με σημερινά κριτήρια πετρελαιογεωλογικών στόχων και, επομένως, πληρούσαν τις προϋποθέσεις για ανακάλυψη Υ/Α. Τα αποτελέσματά των υπόλοιπων 125-130 γεωτρήσεων (80-84% του συνόλου) κατέδειξαν ότι, με σημερινά πετρελαιογεωλογικά κριτήρια, δεν ήταν αντιπροσωπευτικές, βρίσκονταν εκτός στόχου και πρέπει, ως εκ τούτου, να λαμβάνονται υπόψη με επιφύλαξη για την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την ύπαρξη (κυρίως όμως για την μη ύπαρξη) πετρελαιοδυναμικού στη χώρα.

Τα μοναδικά μέχρι σήμερα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα ανακαλύφθηκαν από Καναδικές και Αμερικανικές Εταιρίες σε εντελώς διαφορετική όμως περιοχή. Πρόκειται για το κοίτασμα Φυσικού Αερίου της Νοτίου Καβάλας και το κοίτασμα πετρελαίου του Πρίνου, τα οποία ανακαλύφθηκαν το 1972 στη λεκάνη Πρίνου-Καβάλας. Η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου αρχίζει το 1981 από κοινοπρακτικό σχήμα υπό την ονομασία «Εταιρία Πετρελαίων Βορείου Αιγαίου (Νorth Αegean Ρetroleum Co.)». Σύμφωνα με τους Petroconsultants του Λονδίνου, η μέγιστη παραγωγή πετρελαίου επετεύχθη το 1984 με 26.600 βαρ./ημερ. ενώ η μέγιστη παραγωγή αερίου επετεύχθη το 1987.

Ημερήσια Ελληνική παραγωγή πετρελαίου (σε χιλ. βαρέλια)
1981 : 8
1982 : 21
1983 : 24
1984 : 26
1985 : 25
1986 : 25
1987 : 24
1988: 21
1989 : 17
1990 : 15
1991 : 16
1992 : 13,27
1993 : 10,84
1994 : 10,25
1995 : 9
1996 : 8
1997 : 9,08
1998 : 6,49
1999 : 0,34
2000 : 4,75
2001 : 4,99
2002 : 3,16
2003 : 2,83
2004 : 2,84
2005 : 2,67