Ο βαλκανικός πόλεμος των πετρελαίων

Αναδημοσιεύουμε το άρθρο το Ν. Κονδυλόπουλου, από Σοφοκλέους.in:
Μια ευρω-ρωσική αναμέτρηση που "μυρίζει" πετρέλαιο βρίσκεται σε εξέλιξη στα Βαλκάνια και στην κεντρική Ευρώπη. Με επιχειρηματικές συγκρούσεις, απροσδόκητες συμμαχίες και παρασκηνιακά διπλωματικά παιχνίδια που θυμίζουν εποχές Μέτερνιχ. Το παιχνίδι παίζεται τώρα σε σερβικό "γήπεδο". Παρούσα και η ελληνική πλευρά, με τα ΕΛΠΕ και τον ομιλο Λάτση.
Ο όμιλος έχει επικεντρωθεί τα τελευταία χρόνια στον χρηματοοικονομικό τομέα, αλλά δεν ξεχνάει τις "ρίζες" του. Ξεκίνησε από τα πετρέλαια, επεκτάθηκε και τώρα προσπαθεί να να ενισχύσει πάλι την παρουσία του στον παραδοσιακό τομέα εργασιών του.
Διαθέτει πλέον και το κατάλληλο "όχημα", καθώς αναλαμβάνει τον έλεγχο των ΕΛΠΕ, που κυριαρχούν στην ελληνική αγορά κι έχουν "βάλει πόδι" στα Σκόπια, στη Βουλγαρία και στο Μαυροβούνιο. Τώρα έχουν μία νέα ευκαιρία επέκτασης, την οποία επιδιώκει να αξιοποιήσει ο όμιλος Λάτση.
Σε λίγους μήνες θα βγει προς πώληση η κρατική εταιρία καυσίμων της Σερβίας, η NIS. Τα ΕΛΠΕ έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την απόκτηση πλειοψηφικού πακέτου. Κι έτσι βρίσκονται ξαφνικά στο επίκεντρο της σύγκρουσης για τον έλεγχο των βαλκανικών αγορών πετρελαιοειδών.
Αλλαγή φρουράς και επιθετική στρατηγική
Στα ΕΛΠΕ συντελείται αυτή την περίοδο "αλλαγή φρουράς", καθώς το μάνατζμεντ περνά σταδιακά από το Δημόσιο στον όμιλο Λάτση. Παράλληλα διαφοροποιείται η στρατηγική της μέχρι πρότινος "κρατικής" εταιρίας, η οποία γίνεται περισσότερο εξωστρεφής και επιθετική-επεκτατική.
Την περασμένη εβδομάδα παραιτήθηκε ο διευθύνων σύμβουλος και τη θέση του ανέλαβε ο κ. Κωστόπουλος, στέλεχος του ομίλου Λάτση. Τον Ιούνιο θα εκλεγεί νέα Διοίκηση από τη γενική συνέλευση των μετόχων της εταιρίας, όπου πλειοψηφεί ο όμιλος Λάτση. Η φυσιογνωμία της επιχείρησης θ'αλλάξει άρδην.
Ο όμιλος Λάτση θέλει να επεκτείνει τις δραστηριότητές του στον ενέργειακό τομέα. Εκτός της αγοράς της Σερβίας βολιδοσκοπεί τη Βουλγαρία, όπου έχει ισχυρή παρουσία ο όμιλος Βαρδινογιάννη, αλλά και σε άλλες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Στα αρχικά σχέδια του νέου CEO είναι ο εκσυγχρονισμός του διυλιστηρίου της Ελευσίνας και η επέκταση του ομίλου στις βαλκανικές αγορές.
Τα ΕΛΠΕ ήδη τα τελευταία χρόνια έχουν καταγράψει σοβαρή εμπορική παρουσία στη Σερβία-Μαυροβούνιο, κυρίως μέσω της ΕΚΟ - Yu αλλά και με την εξαγορά της Yugo-KOTOR στο Μαυροβούνιο. H ΕΚΟ-YU θα προχώρησε σε επένδυση 16 εκατ. ευρώ εντός του 2007. Διαθέτει 19 πρατήρια πετρελαιοειδών, ενώ άλλα έξι βρίσκονται υπό κατασκευή.
Πρόσφατα τα ΕΛΠΕ ξεκίνησαν εργασίες κατασκευής ενός υπερσύγχρονου πρατηρίου πετρελαιοειδών κατά μήκος του αυτοκινητοδρόμου Βελιγραδίου-Νις.
Παράλληλα οι παραδοσιακά καλές σχέσεις Ελλάδος-Σερβίας έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον για συνεργασία αρκετών ξένων ομίλων, κυρίως της αυστριακής ΟΜΧ, προκειμένου να διεκδικήσουν από κοινού της NIS. Το αντίπαλο δέος είναι η ρωσική Lukoil, που ενδιαφέρεται σφόδρα για την περαιτέρω επέκτασή της στα Βαλκάνια.
Η διείσδυση των Ρώσων και η Lukoil
Η Ρωσία υπό την προεδρία του Βλαντιμίρ Πούτιν έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να εξελιχιεί σε ενεργειακή υπερδύναμη, αμφισβητώντας ανοιχτά την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ. Το Κρεμλίνο ανέκαθεν θεωρούσε τα Βαλκάνια σφαίρα εππιροής του και θεωρεί δεδομένο ότι η Lukoil τελικά θα εξαγοράσει τη NIS.
Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ έχοντας μέσω των μεγάλων πετελαικών ομίλων όπως η Chevron-Texaco, Exxon, έχουν συνάψει στρατηγικές συμμαχίες στο υπογάστριο της Ρωσίας με το Καζακστάν, το Αζεμπαιτζάν και τις άλλες πρώην σοιαλιστικές δημοκρατίες.
Τον τελευταίο καιρό έχουν πληθύνει οι εμφανίσεις ανώτατατων αξιωματούχων του Κρεμλίνου στο Βελιγράδι προκειμένου να προωθήσουν τα επεκτατικά σχέδια της Lukoil.
Παρά τις παραδοσιακά καλές σχέσεις των δύο χωρών οι Ρώσοι τονίζουν στη σερβική κυβέρνηση ότι είναι πολύ πιθανόν πίσω από κάποιες ευρωπαικές εταιρείες που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να «κρύβονται» αμερικανικά συμφέροντα.
Ένα τέτοιο γεγονός θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα όχι μόνο στις σχέσεις Μόσχας-Βελιγραδίου, αλλά θα υπήρχε έντονη αμφισβήτηση στο εσωτερικό της χώρας.
Διπλωματικό παρασκήνιο
Η σερβική κυβέρνηση βρίσκεται σε δεινή θέση καθώς αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με την απόσχιση του Κόσσοβου όπου έχει σα σύμμαχο τη Ρωσία που είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Παράλληλα δέχεται σοβαρές πιέσεις από την Ευρωπαική Ένωση για άνοιγμα των αγορών, ιδιωτικοποιήσεις προκειμένουν να καταστεί υποψήφια για ένταξη στην Ε.Ε.
Ένα τέτοιο γεγονός θα προσελκύσει αρκετά ξένα επενδυτικά κεφάλαια όπως έγινε σε Βουλγαρια και Ρουμανία. Επίσης το Βελιγράδι θέλει να προσεγγίσει την Ε.Ε προκειμένου να έχει τη βοήθειά της στο κρίσιμο θέμα του Κοσσόβου.
Οι ΗΠΑ καραδοκούν και είναι σίγουρο ότο δεν θα αφήσουν τόσο εύκολα τη Ρωσία να επεκτείνει την εππιροή της στα Βαλκάνια, ιδιαίτερα με την υπογραφή της συμφωνίας για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδούπολη.
Ποια είναι η NIS
H κυβέρνηση του Βελιγραδίου προτίθεται από το νέο έτος να ιδιωτικοποιήσει τον όμιλο NIS όχι ως ενιαίο σύνολο αλλά σε μεγάλα τμήματα.
H NIS έχει δύο διυλιστήρια και περίπου 500 πρατήρια με τις επωνυμίες Yugopetrol και ΝΑΡ στη γειτονική χώρα, ενώ παράλληλα διαθέτει δικά της κοιτάσματα πετρελαίου, λίγα στην ίδια τη Σερβία αλλά περισσότερα στη Λιβύη και στην Ανγκόλα.
Διαθέτει επίσης συγκρότημα επεξεργασίας πετροχημικών αλλά και το μοναδικό δίκτυο φυσικού αερίου της χώρας αυτής. H μητρική εταιρεία του ομίλου ελέγχει 14 μεγάλες θυγατρικές που ασχολούνται με όλες τις δραστηριότητες των υδρογονανθράκων της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, της εισαγωγής αργού, της διύλισης, της εμπορίας καυσίμων, των πετροχημικών και του φυσικού αερίου.
Χαρακτηριστικό είναι ότι απασχολεί περίπου 16.500 υπαλλήλους με ναυαρχίδα τα διυλιστήρια στο Νόβισαντ και στο Πάντσεβο. Στον τομέα της εμπορίας καυσίμωνη μεν Yugopetrol δραστηριοποιείται στην Κεντρική και Νότια Σερβία, ενώ η ΝΑΡ δραστηριοποιείται στο βορειότερο κομμάτι της Σερβίας, στη Βοϊβοδίνα κοντά στα σύνορα με την Ουγγαρία. Αλλά και το διυλιστήριο του Πάντσεβο, που είναι πάνω στον Δούναβη, βρίσκεται ακριβώς στη γραμμή σχεδιασμού του μελλοντικού πετρελαιαγωγού Κωνστάντζας - Τεργέστης.
Οι ενδιαφερόμενοι
Για τον πετρελαϊκό κολοσσό της γείτονος ενδιαφέρονται εκτός της ρωσικής Lukoil και των ΕΛΠΕ-ΟΜΧ, η Shell, η BP, η γαλλική TOTAL - ELF, οι ισπανικές ENDESA - Gas Natural και Iberdrola, η ουγγρική MOL, αλλά και η κρατική εταιρεία πετελαιοειδών της Πολωνίας.