Ζεσταίνουν τα τρυπάνια

Στον κυριακάτικο Ελεύθερο Τύπο διαβάσαμε το παρακάτω άρθρο του Κώστα Βουτσαδάκη:

Φορέα αξιοποίησης εθνικών πόρων συστήνει το ΥΠΑΝ. Στο Κατάκολο και σε μεγάλα βάθη το ελληνικό ενδιαφέρον

Η αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου «ζεσταίνει» το ενδιαφέρον για έρευνες εκατέρωθεν του Αιγαίου. Η προτεραιότητα από την ελληνική πλευρά δίνεται στο Ιόνιο και από την Τουρκία στη Μαύρη Θάλασσα ενώ το Αιγαίο Πέλαγος δεν βρίσκεται αυτή τη στιγμή τουλάχιστον στην κορυφή της ατζέντας, για λόγους που σχετίζονται μάλλον με το ενδιαφέρον και των δύο χωρών να υλοποιηθούν οι νέοι αγωγοί μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου, από την περιοχή της Κασπίας και τη Ρωσία προς την Ευρώπη.
Δεδομένου ότι οι αγωγοί δεν «ευδοκιμούν» σε περιοχές με πολιτική αναταραχή και τα θέματα που σχετίζονται με τις έρευνες για πετρέλαιο στην υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου έχουν φέρει στο παρελθόν Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα της σύρραξης, το γαλάζιο αρχιπέλαγος παραμένει προς το παρόν στους σχεδιασμούς αναφορικά με τα προγράμματα εξόρυξης υδρογονανθράκων. Οπως σημειώνουν όμως αρμόδιες πηγές, αλλά και καταγράφουν οι ενδείξεις, ίσως η προοπτική αυτή να βρίσκεται πολύ πιο κοντά.
Με καθυστέρηση αρκετών ετών, η κυβέρνηση προχωρά στη σύσταση ανεξάρτητου φορέα διαχείρισης των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ο οποίος θα κάνει τους διαγωνισμούς για την προσέλκυση επενδυτών (πετρελαϊκών εταιριών) που θα αναλαμβάνουν την έρευνα για τον εντοπισμό των κοιτασμάτων και την εκμετάλλευσή τους, εφόσον αυτή κρίνεται οικονομικά ενδιαφέρουσα.
Τα δικαιώματα παρέμεναν μέχρι πέρυσι στην ιδιοκτησία των Ελληνικών Πετρελαίων, γεγονός πολιτικά και νομικά παράδοξο αφού μια εταιρία εισηγμένη στο Χρηματιστήριο διέθετε στο χαρτοφυλάκιό της κυριαρχικά δικαιώματα για μεγάλες εκτάσεις της ελληνικής επικράτειας. Πρόκειται για αποκλειστικά δικαιώματα έρευνας σε έκταση 62.000 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων (32.447 τ.χλμ. στην ξηρά και 28.250 τ.χλμ. στη θάλασσα) που επεστράφησαν πέρυσι, ύστερα από γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου και ψήφιση τροπολογίας στο κράτος, χωρίς αποζημίωση παρά τις αντιδράσεις των ΕΛΠΕ.
Το 2009 οι διαγωνισμοί
Η ίδρυση του φορέα, που θα έχει πιθανότατα τη μορφή Ανώνυμης Εταιρίας, δεν θα πρέπει να αναμένεται πριν από τα τέλη της φετινής χρονιάς, καθώς μόλις πρόσφατα δόθηκαν οι εντολές για την κατάρτιση του σχετικού νομοσχεδίου. Συνεπώς στην καλύτερη των περιπτώσεων οι διαγωνισμοί για την παραχώρηση περιοχών προς έρευνα θα ξεκινήσουν το 2009 και οι πληροφορίες λένε ότι προτεραιότητα θα δοθεί στη Δυτική Ελλάδα, με σημείο ενδιαφέροντος το Κατάκολο.
Στην ίδια ζώνη είχε γίνει πριν από 12 χρόνια η τελευταία παραχώρηση τεσσάρων περιοχών για έρευνα (Iωάννινα, Bορειοδυτική Πελοπόννησος, Aιτωλοακαρνανία και θαλάσσια περιοχή του Πατραϊκού) σε ξένες κοινοπραξίες. Ομως οι έρευνες απέβησαν άκαρπες.
Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι οι έρευνες έγιναν σε μικρά βάθη, μικρότερα και από τα προβλεπόμενα στις συμβάσεις, ενώ τώρα οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι το ενδιαφέρον «κρύβεται» σε μεγάλα βάθη. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι πληροφορίες φέρουν ως ενδιαφερόμενες μεγάλες εταιρίες οι οποίες έχουν και τη δυνατότητα ερευνών και εξορύξεων σε βάθη μεγαλύτερα των 2.000 μέτρων.
Το βασικό ερώτημα είναι βέβαια πόσο πετρέλαιο κρύβουν το υπέδαφος της χώρας και οι υποθαλάσσιες περιοχές: Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς σε επιστημονικά συνέδρια, στη Δυτική Ελλάδα έχουν «γεννηθεί» περισσότερα από 22 δισ. βαρέλια πετρελαίου, στο Θρακικό Πέλαγος 2.5 δισ. και στο Θερμαϊκό 1 δισ. βαρέλια, όμως οι οικονομικά εκμεταλλεύσιμες ποσότητες υπολογίζεται ότι κυμαίνονται στο 10% αυτών των ποσοτήτων.
Ακόμη κι έτσι, τα μεγέθη είναι εντυπωσιακά αν αναλογιστεί κανείς ότι η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου κυμαίνεται στα 85 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Για να εντοπιστούν όμως τα ακριβή μεγέθη χρειάζονται σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα.
Στο Αιγαίο οι έρευνες έχουν «παγώσει» εφόσον παραμένουν οι διαφορές Ελλάδας - Τουρκίας για την υφαλοκρηπίδα και την έκταση των χωρικών υδάτων. Αντληση πετρελαίου γίνεται μόνο στην περιοχή του Πρίνου, από την εταιρία Aegean Energy που απέκτησε πρόσφατα την πλειοψηφία των μετοχών στην Καβάλα Oil, η οποία εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα «Ε», «Πρίνος» και «Βόρειος Πρίνος».
Τον περασμένο Απρίλιο το υπουργείο Ανάπτυξης παράτεινε την άδεια εκμετάλλευσης της εταιρίας ώστε να προχωρήσει στις απαιτούμενες επενδύσεις (εκτιμώνται σε 200 εκατ. δολάρια) για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Υπολογίζεται ότι στις τρεις περιοχές υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα μεγέθους 55 εκατ. βαρελιών, που σημαίνει ότι η ημερήσια παραγωγή μπορεί να φθάσει τις 17.000 βαρέλια.
Με τις συμβάσεις που υπεγράφησαν το 1973 και το 1975 η Κοινοπραξία, με επικεφαλής τότε την καναδική Ντένισον, είχε αποκτήσει δικαιώματα έρευνας για πετρέλαιο σε ευρύτερη θαλάσσια περιοχή δυτικά και ανατολικά της Θάσου, τα οποία διατηρεί μέχρι και σήμερα η εταιρία που την έχει διαδεχθεί. Η Ντένισον αποσύρθηκε το 1999 μόνο από τις περιοχές Πρίνου και Ν. Καβάλας, μετά την εξάντληση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου αντίστοιχα που ανακαλύφθηκαν εκεί. Σε αυτές τις περιοχές δραστηριοποιείται τώρα η Aegean Energy, καθώς η αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου καθιστά και πάλι συμφέρουσα την εξόρυξη των ποσοτήτων πετρελαίου που έχουν απομείνει.
Τον Ιούλιο του 1974 η τουρκική κυβέρνηση παραχώρησε στην κρατική εταιρία πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για έρευνα τέσσερα τμήματα του Αιγαίου, από τη Σαμοθράκη μέχρι τη Ρόδο, καθιστώντας σαφείς τις επιδιώξεις της.
Ψάχνουν 5 δισ. βαρέλια στα ανοικτά της Μαύρης Θάλασσας- 400 εκατ. δολάρια επενδύουν η Τurkish Petroleum και η βραζιλιάνικη Petrobras
Σχέδια για την αξιοποίηση κοιτασμάτων πετρελαίου στη Μαύρη Θάλασσα σε συνεργασία με ξένους ομίλους καταστρώνει η Τουρκία που δεν αποκλείει και τη μετέπειτα επέκτασή τους και στην περιοχή του Αιγαίου.
Τα πιθανά κοιτάσματα του «μαύρου χρυσού» βρίσκονται στην Ανατολική Μαύρη Θάλασσα και σε βάθος περίπου 2.200 μέτρων, το οποίο καθιστά την άντληση δύσκολη. Για το λόγο αυτό η τουρκική πλευρά, που καταρχάς εμπλέκεται μέσω της κρατικής εταιρίας πετρελαίων Turkish Petroleum, συνεργάζεται πλέον με τη βραζιλιάνικη Petrobras. Μια εταιρία που εξειδικεύεται στην εκμετάλλευση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων μεγάλου βάθους. Η εταιρία ήδη ανακοίνωσε την επίσπευση της έναρξης των ερευνών της στη Μαύρη Θάλασσα για το 2009, ενώ τα αρχικά σχέδια προέβλεπαν το 2011.
Επιπλέον αποφάσισε να επενδύσει $400 εκατομμύρια στα προσεχή τέσσερα χρόνια για περαιτέρω έρευνες στην περιοχή. Οι δύο όμιλοι ανακοίνωσαν ότι φιλοδοξούν να εντοπίσουν συνολικά αποθέματα της τάξης των 5 δισεκατομμυρίων βαρελιών.
Μέχρι πρότινος τις έρευνες στις ζώνες οικονομικής εκμετάλλευσης της Τουρκίας διενεργούσε η ΒΡ η οποία όμως μετά από άκαρπες προσπάθειες επέστρεψε την άδεια γεωτρήσεων στην Turkish Petroleum. Το κενό έσπευσαν να καλύψουν τρεις αμερικανικές εταιρίες: οι Chevron, Anadarko Petroleum και Torreador Resources. Πλην της Chevron (δεύτερη σε όγκο ενεργειακή εταιρία στις ΗΠΑ), που μαζί με την Petrobras συγκαταλέγεται στους διεθνείς κολοσσούς, οι άλλες δύο εταιρίες δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές. Από τα στοιχεία τους ωστόσο προκύπτουν: για τη μεν Anadarko ότι εξειδικεύεται σε δύσκολες έρευνες και εξορύξεις. Και για την Torreador ότι πώλησε τις δραστηριότητές της στις ΗΠΑ για να δραστηριοποιηθεί στη Ρουμανία, στη Γαλλία και την Τουρκία.
Εάν σε όλα αυτά συνυπολογιστούν οι πρόσφατες ενέργειες της Petrobras για την απόκτηση δυνατότητας γεωτρήσεων και άντλησης από μεγάλα βάθη, διαφαίνεται, όπως και στην ελληνική περίπτωση του Ιονίου, ότι το ενδιαφέρον μετακινείται πλέον σε off shore έρευνες.Αν και τα σημαντικότερα ερευνητικά προγράμματα γίνονται στη Μαύρη Θάλασσα, η Τουρκία σχεδιάζει έρευνες και στο Αιγαίο, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας του Ντουμπάι (ΗΑΕ) National που φιλοξενεί και δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Ενέργειας Χιλμί Γκιουλέρ. Ο τελευταίος είχε δηλώσει τον περασμένο Φεβρουάριο ότι η Turkish Petroleum έχει αρχίσει γεωτρήσεις στον Κόλπο του Σάρου, που η Τουρκία μοιράζεται με την Ελλάδα. Το δημοσίευμα σημειώνει μάλιστα ότι η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αναθέρμανση του τουρκικού ενδιαφέροντος για το Αιγαίο.